جذابیتی به نام مد، طراحی مد و فشن، مراکز مد

امروزه مانند زمان‌های گذشته، مردم لباس را نه فقط برای گرم شدن یا استراحت کردن می پوشند، بلکه لباس ها نشان دهنده ی موقعیت شان در جامعه و به زبان ساده جهت خوب به نظر رسیدن جهت جذب، همراه می باشد.

مد همچون آینه ای بازتاب دهنده تصویر ملتها است. این امر هم به مثابه پدیدهای فرهنگی و هم جریانی بی نهایت پیچیده عمل می کند؛ به بیان دیگر، مد بازتاب دهنده نگرش های اجتماعی، اقتصادی، جنسی و سیاسی هر عصر است. جدا از لباس‌های سنتی و ملی، مد به واسطه تغییر و تحول بی وقفه و همیشگی اش مشخص و متمایز می شود.

با توجه به فرهنگ هر جامعه، نوع لباس و مد آن متفاوت است و هر کشوری لباس سنتی و ملی مختص به خود را دارد. همانطور که در مقاله ی فلسفه ی پوشش در ایران  گفته شد، پوشش به عنوان یکی از کهن ترین مظاهر تمدن، از مهمترین تولیدات دست بشر است. اگرچه در نخسـتین فرم خود شکلی بسیار ابتدایی داشت، اما در طول ادوار متفاوت تکامل یافته و به شکل امروزی درآمده است. سالهاست که با صنعتی شدن شیوه‌های تولید، تغییرات فرم پوشاک تحت تبعیت مد قرار گرفته و تصمیم‌گیری برای لباس در مراکز مد انجام می‌پذیرد. در طول چند سده‌ی اول تحولات پوشاک، کشور فرانسه سردمدار و تعیین کننده‌ی مدهای متعدد در دنیا بود. با اتفاقات و جنگهایی که در آن منطقه شروع شد، کم‌کم مراکز مد دیگری در دنیا شکل گرفت. چهار پایتخت مد دنیا، لندن، پاریس، میلان و نیویورک که به چهار پایتخت بزرگ دنیا معروف هستند و عمده رسانه ها، هفته های مدی که در این چهار شهر برگذار می شود را پوشش می دهند.

مد همواره رو به جلو در حرکت بوده است و نه براساس ضرورت، بلکه از طریق نظامی بی‌نهایت پیچیده و عمیقا تحکیم یافته هدایت می‌شود که در آن تمایزهای اجتماعی، تجربه های تازه در زمینه دوزندگی لباس و عوامل اقتصادی زمینه دگرگونی اش را فراهم می کنند. اما، این بدان معنا نیست که مد صرفا جریان سطحی و پوچی است که نظام اقتصادی اخلاق ورشکسته ای به پیش می بردش و بیهوده بدان بها داده شده است؛ و نمی توان گفت مد تنها کسانی که می خواهند در آن سهمی داشته باشند را، تحت تأثیر قرار میدهد. بررسی و مطالعه مد امری فراگیر به شمار می رود؛ این واکاوی به دنیای متعالی بنیاد طراحی مد و لباس (اوت کوتور)، نشان های تجاری طراحان معروف، مجلات پر زرق و برق و نخبگان اجتماعی محدود نمی شود. مسائل پیچیده اقتصادی، سیاسی و فرهنگی مرتبط با تولید و مصرف مد بر تمامی بخش های جامعه تأثیرگذارند. پیشرفت های صورت گرفته در تولید، شتاب دهنده ها، روند صنعتی سازی انبوه، شهرسازی و جهانی سازی است که مشخصه های عصر مدرن به شمار می روند. علاوه بر این، مد جزء جدایی ناپذیر ایجاد و انتقال هویت اجتماعی هر فرد است و به بازنمایی طبقه اجتماعی، گرایش های جنسی، سن و سال، قومیت و به ویژه جنسیت پوشنده لباس کمک می کند و نیز بیانگر سلائق و اولویتهای فرهنگی هر فرد به شمار می رود. در حقیقت، پیشرفتهای مد و واکنشهای اغلب افراطی عموم مردم در برابر آن به برجسته ساختن و پرداختن به تعصبات اجتماعی ریشه داری کمک می کند که همواره گریبان‌گیر زنان، جامعه همجنسگرایان زن و مرد، جوانان، اقلیتهای قومی مختلف و طبقات کارگر بوده است.

شاید بهتر باشد نخست به تعریف و واکاوی واژه ی “مد” پرداخته شود تا سوءتفاهم ها و پیش انگاره های موجود درباره ی این واژه رنگی علمی تر و معقول تر به خود گیرند. در تعریف مد آمده: “شیوه یا سبک خاصی از سلوک و رفتار، زندگی و یا انجام کاری. مد/mod در زبان انگلیسی برگرفته از واژه ی modus است که ریشه ی آن به زبان لاتین و سده ی چهاردهم و پانزدهم میلادی باز می گردد و به معنای “میزان و روش” است. پس مد نمی تواند صرفا به معنای تقلید کورکورانه از نوع پوشش و طرز زندگی “غیر” باشد.

مد آیینه ی تمام نمای ملت هاست؛ بازتاب میزان و روش و منش مردمان هر سرزمین است و نه صرفا هیولایی یورش برنده و تسخیر کننده؛ بلکه جریانی است بالنده و در عین حال شمشیری دو لبه که باید آن را لمس کرد، شناخت و فوت و فن کوزه گری اش را آموخت تا در ورطه ی بیگانگی آن نیفتاد و در ناکجا آبادش سرگردان نشد. چرا که مد به آسانی می‌تواند به پاشنه ی آشیل یک جامعه و فرهنگ حاکم بر آن بدل شود و به زیربنای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن لطمه بزند؛ تاوانی سنگین که تاریخ و اندیشه ی تمدن غربی خود بارها و بارها به ناگزیر آن را پرداخته است. لزوم آشنایی با با پیشینه ی تاریخی و فرهنگی مکاتب مرتبط با مد و طراحی لباس تمدن غربی، برای ما که باخطر تبدیل شدن با جامعه ای مصرفی رویاروییم، مهم به نظر می رسد.