مد در کشورهای اسلامی – مد در کشورهای عربی

در دوره ای، نام تمدن عربی بر مدینتی اطلاق می شد که در مناطق سکونت ملت های مسلمان پدید آمد و شکوفا شد. اما بسیاری از دانشمندان با اندکی مبالغه در این زمینه معتقدند که منتسب کردن این تمدن به عرب ها درست نیست. زیرا آنان بنیانگذارش نبودند. بلکه این تمدن، نشان از تمامی ملت های مسلمان دارد. عرب ها، فارس ها، ترک ها، بربرها، هندی ها و اسلاوها همه در ساخت این تمدن حضور داشتند. اما عرب ها همه را تحت نام و نشان دین جدید گرد آوردند و الفبای زبان خود را بر آنان تحمیل کردند و حتی موفق شدند که زبان عربی را به عنوان زبان رسمی بسیاری از این ملت ها قرار دهند تا آنجا که جایگاه این زبان در بین ملت های مسلمان همانند و همپایه جایگاه زبان لاتین در قرون وسطی در میان مسیحیان بود. این دانشمندان در تأیید این دیدگاه خود می گویند که بیشتر عالمان و ادیبان و هنرمندان، ایرانی، سوری یا مصری بودند که اسلام آوردند و یا دین گذشته خود را حفظ کردند اما در سرزمین ها و کشور های اسلامی و تحت دوره ی اسلام شکوفا شدند و برای مسلمانانی که سرزمین هایشان را فتح کرده بودند، با اشتیاق کار کردند. بر این اساس، این تمدن، کاملاً عربی خالص نیست اما به هر روی آخرین حلقه در تحول و دگرگونی در خاور نزدیک است که در میان ملت های پارسی، بابلی، آشوری، فینیقی، آرامی، مصری و یهودی رشد و نمو یافت.

لباس همه ی مردم دنیا امروزه لباس مدرن جهانی، از لباس رسمی و غیر رسمی گرفته تا لباس های نظامی، مد اروپایی-آمریکایی است. به استثنای عربستان سعودی و تعدادی از کشورهای حوزه ی خلیج فارس. در بیشتر کشورهای عربی، لباس سنتی، لباس روزمره ی بخشی از مردم مثل فقرا و طبقه‌ی متوسط رو به پایین جامعه است.

البته این لباس توسط بقیه ی مردم در مراسم های عمومی و خصوصیشان نیز مورد استفاده قرار می گیرد. مسئله ی اغراق آمیزی نخواهد بود که اگر گفته بشود تقریبا نزدیک به دو قرن پیش تاثیرات ارتباط با غرب بر نظام سنتی اسلامی تاثیر تدریجی گذاشت. لباسهای سنتی در سرزمینهای اسلامی و عربی از شمال آفریقا و خاورمیانه، الهام گرفته شده از پوشش های گشاد اردو زبان ها و ایرانی زبان های دوران کهن که بر روی همه ی لباسها می پوشیده اند می باشد که تمام اندام و برجستگی های آن را می پوشاند و به جسم شکوه و وقار میبخشد و بدن را در برابر آب و هوای خشن دشت ها و دره ها حفظ می کند. از دوران قدیم مشهور است که لباس عربی گشاد بوده و متناسب با شرایط آب و هوایی و محیطی در جزیره العرب و پیرامون شام و عراق دوخته می شده است. روایات و اخبار و حتی قصیده ها و شعرهای موجود نیز در خصوص عربها و عادات و تقالید آنها سخن دارند. عموم سخنان و روایت های موجود که درباره ی پوشش عربی سخن میگویند تقریبا اتفاق نظر دارند که عمامه، پیراهن بلند،شلوار و عبا، لباسهایی است که عرب ها با وجود تفاوت در روش زندگی و قبیله و مناطق مسکونی‌شان می پوشیده اند. در بعضی از کشورها مانند عربستان سعودی هیچگاه زنان در خیابان ها بدون عبایه دیده نمیشوند. در حالی که در کشورهای عربی دیگر مانند اردن، عراق، سوریه، لبنان و مصر ترکیبی از زنان با حجاب (با عبا) و یا زنان بی حجاب با استایل کژوال و لباس راحتی مثل شلوار جین پیراهن، دامن بلند و کوتاه دیده میشود.

عادات و سنت های پوششی اعراب خاورمیانه

از قدیم در رابطه با لباس اعراب خاورمیانه، لباس های سفید مردان و حجاب سیاه زنان در ذهن ها متبادر می شد. خاورمیانه جهانی متنوع و رنگارنگ در حوزه ی لباس زنان و مردان است. جایی که سنت ها و مد غربی با هم ترکیب شده اند. این در حالی است که بسیاری از کشورها هنوز، تحت تاثیر سنت های عربی و لباس های سنتی شان هستند. در خاورمیانه، سن و محل زندگی و طبقه اجتماعی سه عامل مهمی است که در نوع پوشش افراد تفاوت ایجاد می کند. از یک طرف، افراد جوان تمایل به پوشیدن لباس غربی دارند و از لباس های سنتی خود فقط برای موارد خاص مانند عروسی، جشن های مذهبی یا زیارت، استفاده می کنند. در حالی که نسل‌های قدیمی تر با لباس های سنتی راحت تر هستند. از سوی دیگر، افرادی که در شهرها زندگی می کنند، به آخرین تحولات مد، توجه بیشتری می کنند، در حالی که در شهرهای کوچکتر و مناطق روستایی، مردان و زنان لباس های سنتی را بخاطر راحتی و حفاظت از آن ها در مقابل آفتاب و طوفان شن و ماسه ترجیح می دهند. از سوی دیگر طراحان لباس غربی بین طبقات متوسط و طبقات بالای اجتماعی محبوبیت بالایی دارند. این درحالی است که لباس های سنتی و قدیمی تر به راحتی در سطح شهر قابل دسترسی است. عموما مردان عرب لباسی بلند و راحت می پوشند که به آن “دشداشه” یا “ثوب” می گویند و معمولا همراه با “چفیه” (کوفیه) و “عقال” آن را می پوشند. گاهی روی دشداشه عبا می پوشند. نام دیگر عبا “بشت” (Beshet) یا “خاچیه” است و بیشتر ویژه افراد مسن و پیرمردها و یا شیخ عشیره است. دشداشه دوخت مخصوصی دارد. این پوشش در کشور های گوناگون تفاوت جرئی دارد مثلا عرب های ایران و عراق و سعودی و کویت، دشداشه یقه دار می‌پوشند اما اماراتی ها، عمانی ها، سودانی ها و مصری بدون یقه را ترجیح می دهند.