مشکلات طراحان لباس در قرن بیست و یکم، مد جهانی

پوشش، یکی از ابتدایی ترین نیازهایی بوده که توسط انسان، احساس شده است؛ بنابراین مرور پیشینه و نقش آن در زندگی گذشته و حال انسان، مفید می‌نماید. در آغاز شکل‌گیری اجتماعات بشری، لباس صرفا جنبه حفاظتی داشته و برای مصون نگه داشتن بدن در برابر عوامل طبیعی و اقلیمی بکار می‌ رفته است. همچنین پوشش به عنوان یکی از کهن ترین مظاهر تمدن، از مهمترین تولیدات دست بشر است. اگرچه در نخسـتین فرم خود شکلی بسیار ابتدایی داشت، اما در طول ادوار متفاوت تکامل یافته و به شکل امروزی درآمده است. ولی بعدها با گسترش فعالیت ها و کارکردهای اجتماعی فرهنگی، لباس برجسته‌‌تر شد. گروه‌های مختلف در جامعه پوشش متفاوتی دارند. لباس مردان، زنان، کودکان با هم تفاوت دارد. لباس شهرنشینان از روستاییان متفاوت است. اصناف و صاحبان حرفه های گوناگون نیز به تناسب کار خویش لباس خاصی دارند. طبقات مختلف اجتماع نیز بسته به وضع اقتصادی و درآمد خود لباسهای گوناگون می‌پوشند و شرایط اقلیمی هر منطقه نیز بر نوع لباس مردم آن تأثیر می‌گذارد.

همانطور که در مقاله ی جذابیتی به نام مد گفته شد، مد بازتاب دهنده نگرش های اجتماعی، اقتصادی، جنسی و سیاسی هر عصر است. جدا از لباس های سنتی و ملی، مد به واسطه تغییر و تحول بی وقفه و همیشگی اش مشخص و متمایز می شود.  با توجه به فرهنگ هر جامعه، نوع لباس و مد آن متفاوت است و هر کشوری لباس سنتی و ملی مختص به خود را دارد. سالهاست که با صنعتی شدن شیوه های تولید، تغییرات فرم پوشاک تحت تبعیت مد قرار گرفته و تصمیم‌گیری برای لباس در مراکز مد انجام می‌پذیرد. در طول چند سده ی اول تحولات پوشاک، کشور فرانسه سردمدار و تعیین کننده ی مدهای متعدد در دنیا بود. با اتفاقات و جنگ هایی که در آن منطقه شروع شد، کم‌کم مراکز مد دیگری در دنیا از جمله انگلستان، آمریکا و ایتالیا شکل گرفت.

همانطور که تماس بین غرب (اروپا و آمریکا) و بقیه ی دنیا با مسافرت و ارتباطات گسترش یافته است، مدهای غربی نیز در اطراف دنیا پراکنده گردیده اند. اکنون تاجران تقریبا همه جا کت و شلوار و کروات می پوشند و خانم ها سبک هایی می پوشندکه از مراسم نمایش لباس (Catwalks) لندن، پاریس، میلان یا نیویورک کپی می شوند. برخلاف این رویه بسیاری از جوامع لباس های سنتی خود را حفظ نموده اند. حتی در کشور های غرب‌زده، مردم برای مراسم مخصوص لباس های ملی خود را می‌پوشند. برای مثال در ژاپن، جامه های بلند زنانه ی یک تکه، یعنی کیمونو و حمایل نظامی یعنی اوبی اغلب در جشنواره ها و مراسم عروسی پوشیده می‌شوند.

امروزه به دلیل گستردگی رسانه های جمعی در کل دنیا، افراد از تغییرات مد در هر جای دنیا و مخصوصا مراکز مد آگاهی یافته و نوع نگرش و سلایق آنها تغییر کرده است. در این وضعیت تقریبا افرادی که در کشورهای دیگری زندگی می ‌کردند و از کودکی رویای طراح لباس شدن را در سر می پروراندند تمام سعی خود را کردند تا برای ادامه تحصیل در این رشته و یا کسب تجربه های کاری در سطوح بالاتر، وارد این کشورها شوند و خود را در میان انبوهی از فعالان و طراحان در این زمینه نشان دهند. بدین جهت طراحان لباس در هر جامعه ای با دو نگرش در ارتباط با مد روبرو هستند. نخست طراحی لباس بر اساس نمودهای سنتی و ملی؛ و دوم طراحی لباس بر اساس سلیقه‌ی جهانی و مراکز مد.

در چند سال پیش برخی از طراحان که امکان تحصیل در کشورهایی با صنعت مد قوی را نداشتند به سنت‌های خود پایبند مانده و گرچه که از طریق رسانه های جمعی و دنیای اینترنت از مد جهانی خبردار میشدند اما با این حال کمتر سلیقه ی جهانی را در نظر گرفتند و فقط در کشور و محل زندگی خود و همسو با فرهنگ خود به طراحی لباس های سنتی ادامه دادند و از ورود به دنیای طراحی لباس امتناع کردند. ولی برخی دیگر که تعدادشان هم کم نیست با بالابردن سطح علمی و هنری خود توانستند جواز حضور در کشورهای مرکز مد، مثل فرانسه را برای خود فراهم کنند و در آنجا بسیاری از آموزش های مرتبط و البته همگون با همان فرهنگ غرب، را فرا گرفته و برای رقابت در بازار بین المللی برند ها و طراحی لباس آماده شوند.

درچندین سال پیش طراحان کشورهای توسعه یافته و اروپایی راحت تر وارد این عرصه می شدند و خود و فعالیت هایشان را در میان چشمان منتقدین و مردم به نمایش می‌گذاشتند؛ بنابراین خیلی زودتر شناخته می شدند و برند آن ها در میان مردم محبوبیت و مقبولیت پیدا می‌کرد. اما متاسفانه در کشورهای کمتر توسعه یافته و یا توسعه نیافته این دسته از هنرمندان با بی اقبالی روربرو شدند و راه ورود به دنیای مد برای آن ها سخت تر از طراحان در دیگر کشورهای دنیا است.

یکی از دغدغه های طراحان لباس در همه جای دنیا دیده شدن در بازار بین المللی است که تا چند سال پیش این امکان به سختی برای کشورهایی که از مراکز مد جهانی فاصله داشتند فراهم میشد و طراح، خود باید با ورود و تحصیل در دیگر کشورها آینده ی کاری و هنری و تجارت خودش را تضمین میکرد و در نهایت با سختی فراوان برندی از طراحی هایش در میان انبوه برندها دست و پا می کرد. اما در چندسال اخیر با گسترش و استفاده از اینترنت، هم از جانب صنعت مد و هم مصرف کننده‌ی آن، به تحقیق بزرگترین تاثیر را بر چگونگی سیر تکاملی مد و آشنایی با سلیقه ی مصرف کننده و هفته های مد سده ی بیست و یکم نهاده است.

اینترنت نخستین وسیله ایست که مشارکت دموکراتیک حقیقی در زمینه ی تجارت و فرهنگ مد را امکانپذیر ساخته است و این دغدغه‌ی طراحان برای هرچه بیشتر معرفی شدنشان به دنیای مد را به راحتی حل کرده است. امروزه هرکس می تواند وبسایت، بلاگ، پیج شخصی خودش را ایجاد کند، همچنین مجله ی آنلاین خودش را منتشر کند و یا از طریق Social Media (شبکه‌های اجتماعی) طراحی های خود را به فروش برساند. به جلسات بحث و گفت و گو ملحق شود و خود را به همگان معرفی کند و علاقمندان نیز به این حوزه می توانند از کلاس ها و آموزش های آنلاین در سرتاسر دنیا به راحتی بهره ببرند. همچنین بسیاری از مدارس و مراکزی آموزشی که در اکثر کشورها به وجود آمده است با برگزاری نمایشگاه‌های مرتبط و قول معرفی به دنیای مد از طرف این مراکز به طراحان تازه کار از طریق فروش و به نمایش گذاشتن طرح ها سبب راحت تر شدن این پروسه شده اند؛ البته معرفی شدن از طریق هفته های مد در مراکز مد، مقوله دیگری است که در گام های بعدی و در زمانی که طراحی های شخص بسیار خاص باشد صورت می ‌گیرد.